مولتی‌متر یکی از ابزارهای پرکاربرد در صنعت برق و الکترونیک است که برای اندازه‌گیری ولتاژ، جریان و مقاومت استفاده می‌شود. به طور کلی دو نوع مولتی‌متر در بازار وجود دارد: مولتی‌متر عقربه‌ای (آنالوگ) و مولتی‌متر دیجیتال. اگرچه امروزه بسیاری از کاربران مولتی متر دیجیتال را ترجیح می‌دهند، اما برخی از کاربران به دلایل مختلف ممکن است نیاز به ساخت مولتی متر عقربه ای داشته باشند. در این مقاله از مجله سی و سه پل، به شما نحوه ساخت یک مولتی‌متر عقربه‌ای را آموزش خواهیم داد.
مولتی متر عقربه ای چیست؟
ساخت مولتی متر عقربه ای
مولتی متر عقربه‌ای، که به آن آمپرمتر یا ولت‌متر عقربه‌ای نیز گفته می‌شود، ابزاری است که برای اندازه‌گیری ولتاژ، جریان و مقاومت الکتریکی استفاده می‌شود. این دستگاه به جای نمایش دیجیتال، از یک عقربه متحرک بر روی یک صفحه مدرج برای نشان دادن مقادیر استفاده می‌کند. مولتی مترهای عقربه‌ای معمولا به دلیل سادگی، در میان متخصصان و علاقه‌مندان به الکترونیک محبوب هستند. هر چند که این ابزارها به تدریج در حال جایگزینی با مولتی مترهای دیجیتالی هستند. این ابزار به کاربر این امکان را می‌دهد که به راحتی تغییرات در مقادیر اندازه‌گیری شده را مشاهده کند و درک بهتری از روندها و نوسانات الکتریکی داشته باشد.
ابزار و مواد مورد نیاز برای ساخت مولتی متر عقربه ای
ساخت مولتی متر عقربه ای
برای ساخت یک مولتی‌متر عقربه‌ای ساده به مواد و ابزار زیر نیاز داریم.
1. گالوانومتر (Amperemeter) عقربه‌ای
یکی از مهم ترین قطعات برای ساخت مولتی متر عقربه ای، گالوانومتر است. این قطعه یک وسیله حساس است و می‌تواند تغییرات جریان را نمایش دهد. از آن برای نمایش ولتاژ و مقاومت نیز استفاده می‌شود.
2. مقاومت‌های دقیق
برای تنظیم محدوده‌های اندازه‌گیری و جلوگیری از آسیب به گالوانومتر، از مقاومت های با عدد اهم مشخص استفاده می‌شود. هر چه خطای مقاومت‌ها کمتر باشد، عدد نشان داده شده دقیق‌تر است.
3. سوئیچ گردان
این سوئیچ برای تغییر بین حالت‌های اندازه‌گیری مختلف (ولتاژ، جریان، مقاومت و …) استفاده می‌شود. در مولتی مترهای موجود در بازار، به این بخش سلکتور (Selector) یا انتخابگر می‌گویند.
4. باتری
باتری برای تامین برق دستگاه و همچنین برای اندازه‌گیری مقاومت مورد استفاده قرار می‌گیرد. متناسب با محدوده مقادیر قابل اندازه گیری مولتی متر، باید باتری با سطح ولتاژ مناسب انتخاب شود.
5. پروب‌های مولتی‌متر
این پروب‌ها برای اتصال به مدارها جهت اندازه‌گیری ولتاژ، جریان و مقاومت استفاده می‌شوند. شما می توانید پروب‌های مولتی متر را به صورت آماده از بازار خریداری کنید.
6. جعبه پلاستیکی یا فلزی
برای قرار دادن قطعات مولتی‌متر و محافظت از آن‌ها، باید از یک جعبه پلاستیکی یا فلزی استفاده کنید. شما می توانید نمونه اولیه را روی بردبورد یا تجهیزات مشابه، بسازید. اما برای استفاده طولانی مدت حتما به جعبه مناسب نیاز دارید.
7. ابزارهای لحیم‌کاری و برش سیم
برای اتصال اجزا به یکدیگر و انجام لحیم‌کاری، به هویه، سیم لحیم، روغن لحیم، ابزارهای برش سیم و … نیاز دارید. برای خرید هیتر و هویه، خرید سیم لحیم، خرید روغن لحیم و … می توانید به فروشگاه سی و سه پل مراجعه کنید.
8. مقاومت شنت (Shunt Resistor)
برای اندازه‌گیری جریان‌های بزرگتر از محدوده اصلی گالوانومتر، می توانید از مقاومت شنت استفاده کنید. زیرا گالوانومتر قادر به اندازه گیری جریان‌های محدودی است.
9. دیود محافظ
برای جلوگیری از ورود ولتاژ بیش از حد و جلوگیری از سوختن دستگاه، استفاده از دیود ضروری است. بنابراین چند دیود مناسب نیز تهیه کنید.
مراحل ساخت مولتی‌متر عقربه‌ای
ساخت مولتی متر عقربه ای
در ادامه مراحل ساخت مولتی متر عقربه ای را توضیح می دهیم.
1. نصب گالوانومتر
گالوانومتر به عنوان قلب مولتی‌متر عقربه‌ای عمل می‌کند. ابتدا گالوانومتر را در داخل جعبه مولتی‌متر نصب کنید و آن را با پیچ و مهره به صورت محکم ثابت کنید. دقت کنید که عقربه گالوانومتر به طور کامل آزاد باشد و به راحتی حرکت کند.
2. اتصال سوئیچ گردان
سوئیچ گردان برای انتخاب بین حالت‌های مختلف اندازه‌گیری استفاده می‌شود. این سوئیچ دارای چندین پایه ورودی و خروجی است که باید به مقاومت‌های مختلف و گالوانومتر متصل شوند. در این مرحله، ابتدا باید مقاومت‌ها را به سوئیچ گردان متصل کنید. به هر پایه سوئیچ یک مقاومت متفاوت متصل کنید تا هنگام چرخاندن سوئیچ بتوانید محدوده‌های مختلف را برای اندازه‌گیری تنظیم کنید.
3. مدار اندازه‌گیری ولتاژ
برای اندازه‌گیری ولتاژ، باید یک مقاومت مناسب به صورت سری با گالوانومتر نصب شود. این مقاومت باید به گونه‌ای انتخاب شود که گالوانومتر بتواند ولتاژ ورودی را بدون آسیب به دستگاه نمایش دهد. برای مثال، اگر می‌خواهید ولتاژ 0 تا 10 ولت را اندازه‌گیری کنید، باید مقاومتی را انتخاب کنید که این ولتاژ در محدوده عقربه گالوانومتر بیفتد.
4. مدار اندازه‌گیری جریان
برای اندازه‌گیری جریان باید از یک مقاومت موازی یا شنت استفاده کنید. شنت یک مقاومت بسیار کوچک است که به صورت موازی با گالوانومتر نصب می‌شود و به گالوانومتر این امکان را می‌دهد که جریان‌های بزرگ را اندازه‌گیری کند. انتخاب مقدار دقیق شنت بسیار مهم است، زیرا در غیر این صورت ممکن است گالوانومتر آسیب ببیند.
5. مدار اندازه‌گیری مقاومت
برای اندازه‌گیری مقاومت باید از یک منبع تغذیه استفاده کنید. یک باتری کوچک در داخل جعبه نصب کنید و آن را به گالوانومتر متصل کنید. سپس دو سر مقاومت مورد نظر را به پروب‌های مولتی‌متر متصل کنید و مقدار مقاومت را بر روی گالوانومتر مشاهده کنید. برای کالیبره کردن دستگاه، از مقاومت‌های دقیق با مقادیر مشخص استفاده کنید تا بتوانید مولتی‌متر را در حالت اندازه‌گیری مقاومت تنظیم کنید.
6. اتصال پروب‌ها
پروب‌ها نقش مهمی در دقت اندازه‌گیری دارند. یک پروب برای ورودی مثبت و پروب دیگر برای ورودی منفی استفاده می‌شود. انتهای این پروب‌ها باید به گالوانومتر و سوئیچ گردان متصل شوند تا بتوانند مقادیر اندازه‌گیری شده را به دستگاه منتقل کنند.
7. لحیم‌کاری و آزمایش دستگاه
در نهایت تمام اتصالات باید با دقت لحیم‌کاری شوند تا هیچ اتصالی شل یا نادرست نباشد. پس از لحیم‌کاری، دستگاه را آزمایش کنید. برای اطمینان از عملکرد صحیح، مولتی‌متر را در حالت‌های مختلف (ولتاژ، جریان، مقاومت) آزمایش کنید.
نکات ایمنی
ساخت مولتی متر عقربه ای
در زمان ساخت مولتی متر عقربه ای، نیاز است نکات ایمنی مختلفی را درنظر بگیرید. در ادامه این نکات را توضیح می دهیم:
- در هنگام کار با ولتاژهای بالا، حتماً از دستکش‌های محافظ استفاده کنید.
- قبل از شروع به کار، اطمینان حاصل کنید که دستگاه خاموش است.
- دقت کنید که باتری به درستی و با قطب‌های صحیح نصب شود تا از ایجاد آسیب به دستگاه جلوگیری شود.
مزایای مولتی‌متر دیجیتال نسبت به مولتی‌متر عقربه‌ای
ساخت مولتی متر عقربه ای
با اینکه مولتی‌متر عقربه‌ای ابزار قدرتمندی است، اما در دنیای امروز مولتی‌مترهای دیجیتال محبوب‌تر شده‌اند. در زیر به برخی از مزایای مولتی‌متر دیجیتال نسبت به مولتی‌متر عقربه‌ای اشاره می‌کنیم.
1. دقت بالا
مولتی‌مترهای دیجیتال دقت بیشتری نسبت به مولتی‌مترهای عقربه‌ای دارند. خواندن مقدار دقیق در مولتی‌مترهای دیجیتال آسان‌تر است، زیرا به جای عقربه‌ای که ممکن است خطای خواندن داشته باشد، نمایشگر دیجیتال عدد دقیقی را نشان می‌دهد.
2. سادگی در خواندن
در مولتی‌مترهای عقربه‌ای، خواندن دقیق مقادیر ممکن است مشکل باشد، مخصوصاً اگر عقربه کمی لرزش داشته باشد. اما در مولتی‌مترهای دیجیتال، عدد دقیق به طور مستقیم بر روی نمایشگر دیده می‌شود که این خواندن را بسیار آسان‌تر می‌کند.
3. پایداری بهتر در شرایط محیطی
مولتی‌مترهای دیجیتال کمتر تحت تاثیر عوامل محیطی مانند دما یا لرزش قرار می‌گیرند. این امر باعث می‌شود که مولتی‌مترهای دیجیتال در محیط‌های صنعتی یا خشن کاربرد بیشتری داشته باشند.
4. اندازه‌گیری خودکار
مولتی‌مترهای دیجیتال قابلیت اندازه‌گیری خودکار دارند. یعنی نیاز نیست کاربر حالت دستگاه را به صورت دستی تنظیم کند؛ مولتی‌متر دیجیتال به طور خودکار ولتاژ یا جریان را تشخیص می‌دهد و به اندازه‌گیری می‌پردازد.
5. امنیت بیشتر
بسیاری از مولتی‌مترهای دیجیتال دارای حفاظت‌های داخلی هستند که از دستگاه در برابر ولتاژهای بالا یا اتصال نادرست محافظت می‌کنند. این ویژگی به کاربران اطمینان می‌دهد که دستگاه آن‌ها کمتر دچار آسیب شود.
6. امکانات اضافی
مولتی‌مترهای دیجیتال اغلب دارای امکانات بیشتری مانند اندازه‌گیری دما، ظرفیت خازنی، تست دیود و تست پیوستگی هستند که مولتی‌مترهای عقربه‌ای این امکانات را ندارند.
جمع بندی
اگر به دنبال مولتی‌متر با دقت بالا، قابلیت‌های متنوع و امکانات پیشرفته هستید، مولتی‌متر دیجیتال بهترین انتخاب برای شماست. ما به شما پیشنهاد می‌کنیم که به فروشگاه اینترنتی سی و سه پل سر بزنید و از میان مجموعه گسترده مولتی‌مترهای دیجیتال با قیمت‌های مناسب، اقدام به خرید مولتی متر متناسب با نیاز خود انتخاب کنید. خرید از سی و سه پل نه تنها تضمین‌کننده کیفیت محصولات است، بلکه با خدمات پس از فروش عالی همراه است
